Met het aantreden van de winter steken veel buurtgenoten de open haard of de houtkachel aan. Vaak voor de gezelligheid, maar met de hoge energieprijzen ook wel om de energiekosten te beperken. Maar rook brengt schadelijke stoffen in de lucht en kan voor overlast zorgen. Zeker bij mist en windstil weer blijft de rook lang om het huis en in de buurt hangen. Kinderen, ouderen en mensen met luchtwegproblemen hebben er extra last van.
Beperken van de overlast
- Stook alleen droog hout. Vochtig hout brandt niet goed en geeft extra veel rook en fijnstof. Zelf hout hakken? Droog het hout minstens 2 jaar. Haardhout met FSC- of PEFC-keurmerk komt uit verantwoord beheerd bos.
- Stook geen geverfd of geïmpregneerd hout. Bij verbranding komen dan zware metalen vrij. Ook geen (spaan)plaat en laminaatvloeren vanwege de lijm die erin zit. Papier en karton geeft teveel rook en vliegas. Een uiteraard ook geen plastic of restafval.
- Stook hout van bovenaf. Met de Zwitserse methode wordt de uitstoot van fijnstof bij het aanmaken sterk verminderd. Je plaatst het hout kruislings op elkaar, van dikke blokken hout onderin naar dunne houtjes en een aanmaakblokje bovenop. Op diverse plaatsen worden er ook stooktrainingen gegeven. Zie hier voor data en locaties.
- Laat de open haard of kachel uit bij windstil of mistig weer. Op de Stookwijzer en op stookalert zie je wanneer je vuur beter uit kan blijven.
- Laat de schoorsteen minstens een keer per jaar vegen. Dit is ook een stuk veiliger: je hebt dan minder kans op een schoorsteenbrand.
- Zorg voor volledige luchttoevoer.
- Laat het vuur niet 'smoren'; het hout verbrandt dan niet volledig waardoor er extra veel schadelijke stoffen ontstaan. Ga bij de vakexpert of handleiding na wat de specifieke werkwijze is voor jouw haard of kachel.
- Houd ventilatieroosters tijdens het stoken open (of zet een raampje open).
- Vooral bij oudere kachels is het belangrijk dat het vuur lucht kan aantrekken, zodat de rook via de schoorsteen kan worden afgevoerd en er geen schadelijke stoffen blijven hangen.
- Controleer regelmatig of je goed stookt. Een goed vuur geeft gele, gelijkmatige vlammen en er komt bijna geen rook uit de schoorsteen.
Keuze van je kachel
Als je een open haard of een oude houtkachel hebt die je regelmatig stookt, kun je overwegen om een nieuwe kachel aan te schaffen.
Vanaf 1 januari 2022 geldt de nieuwe Europese Ecodesign-richtlijn voor hout- en pelletkachels. Houtkachels met het Ecodesign 2022-keurmerk hebben een rendement van 75% of hoger en de uitstoot van fijnstof moet minder dan 40 mg/m3 zijn. Veel nieuwe kachels voldoen daar al ruim aan met rendementen van 80-85% en emissies van onder de 25 mg/m3. Een ouderwetse open haard heeft bijvoorbeeld slechts een rendement van 15%, waardoor je meer dan 5x zoveel hout nodig hebt en daarbij veel meer fijnstof uitstoot.
Zorg voor een kachel met het juiste vermogen
Bij een te grote kachel wordt het al snel te warm tijdens het stoken. Ga je het vuur dan ‘smoren’, dan komen er meer schadelijke stoffen vrij.
Laat het rookkanaal en de schoorsteen goed afstemmen op je haard of kachel. Je voorkomt hiermee schoorsteenbrand. Door een te kort rookkanaal of een regenkap op het rookkanaal, kan de rook zich niet goed verspreiden met rook- en geuroverlast als gevolg.
Filters
Met een houtrookfilter zoals de ABCAT (After Burning CATalyst) kun je de uitstoot nog verder met 65% verminderen, terwijl het rendement van de kachel met 3% wordt verhoogd. De katalysator is eenvoudig in te bouwen in een rookgasafvoerkanaal en is eenvoudig schoon te maken door het filter uit te kloppen of af te spoelen. Het filter doet zijn werk vanaf een temperatuur van ca 300 graden en mogen niet warmer worden dan 800 graden. Dat betekent dat ze in de opstart- en afkoelfase, wanneer de emissies hoog zijn, niet goed werken.
Een ioniserend fijnstoffilter kan wel 95% van het fijn stof uit de rook kunnen wegfilteren. Een elektrode, gemonteerd in je schoorsteen, genereert elektronen die zich vastklampen aan de roetdeeltjes. De elektrostatische kracht duwt de deeltjes opzij, waar deze blijven “plakken” tegen de binnenwand van de schouw. Diverse moderne kachels hebben al een fijnstoffilter. Het inbouwen achteraf is vrij kostbaar, Zie ook het bijgaande rapport van de NHK.
Meer informatie:
https://www.ede.nl/aanvragen-en-regelen/houtstook
https://www.heidesmid.nl/kennisbank/verantwoord-houtkachel-stoken/
https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/verwarmen-op-gas-of-hout…